Một năm biến động của tiền điện tử

Các chỉ số cho thấy tiền điện tử được quan tâm nhiều hơn hẳn trong năm nay so với các năm trước. Nhiều người nổi tiếng như Elon Musk, Jack Dorsey cũng nhiều lần đề cập đến và làm chao đảo lĩnh vực này.

Ảnh: The Star

Người dùng đổ xô vào tiền điện tử

Theo Bloomberg, năm nay, dường như ai cũng muốn biến mình thành nhà đầu tư tiền điện tử. Chỉ riêng người dùng đã xác minh tài khoản trên Coinbase - sàn tiền số lớn thứ hai thế giới - đã tăng từ 32 triệu năm 2019 lên 73 triệu vào tháng 9.

Dữ liệu của Pew Research cho thấy, 16% người dân Mỹ có nắm giữ tiền điện tử năm nay, trong khi năm 2015 chỉ vỏn vẹn 1%. Còn theo Crypto.com, ở quy mô toàn cầu, lượng người sở hữu tiền điện tử đã tăng gấp đôi năm trước, lên 220 triệu người.

Giá tiền điện tử trong 12 tháng qua cũng biến động mạnh. Từ tháng 1 tới tháng 4, giá Bitcoin đạt 30.000 USD, gấp đôi so với cuối 2020, sau đó đạt đỉnh 65.000 USD vào tháng 5. Bốn tháng tiếp theo, tiền số này có lúc tụt về 28.000 USD, trước khi lập đỉnh tháng 11 với gần 70.000 USD. Hiện giá Bitcoin ở ngưỡng 48.000-50.000 USD, vẫn tăng 70% so với đầu năm.

Theo CoinMarketCap, tổng giá trị vốn hóa của tiền điện tử đã tăng hơn gấp ba lần khi đạt đỉnh tháng 11, lên tới 2,98 nghìn tỷ USD. Hiện con số này vẫn ở mức cao với 2,4 nghìn tỷ USD.

WSJ đánh giá, có hai xu hướng thúc đẩy lĩnh vực tiền điện tử trong năm qua là NFT (non-fungible token) và giao dịch tài chính phi tập trung (DeFi). NFT xuất hiện từ vài năm trước nhưng mới trở thành cơn sốt toàn cầu từ tháng 3 khi tấm ảnh ghép kỹ thuật số Everydays: The First 5000 Days của nghệ sĩ Beeple (Mỹ) được mua với giá 69 triệu USD - mức cao kỷ lục tại nhà đấu giá Christie's. Sau đó, nhiều nghệ sĩ, nhạc sĩ, người nổi tiếng cũng tham gia lĩnh vực này.

Gần đây, trào lưu game NFT cũng nhận sự chú ý lớn, trong đó có Axie Infinity, The Sandbox hay Decentraland. Theo Nonfungible, doanh thu của NFT đã đạt khoảng 14,1 tỷ USD trong năm, tăng nhiều lần so với mức 65 triệu USD của 2020.

Sự phát triển của NFT và DeFi đã thúc đẩy mạnh mẽ blockchain Ethereum, mạng lưới có cách hoạt động giống phiên bản mở của các nền tảng ứng dụng như Android hoặc iOS. Theo nhà nghiên cứu Into The Block, mạng Ethereum đã xử lý hơn 2 nghìn tỷ USD giao dịch trong mỗi quý của năm 2021, tăng gấp ba so với quý IV/2020.

Rủi ro lớn

Theo báo cáo của Chainalysis về tội phạm tiền điện tử, số tiền bị đánh cắp năm nay tương đương hơn 7,7 tỷ USD, tăng 81% so với năm 2020. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng số tiền trên thực tế còn lớn hơn rất nhiều.

Trong số đó, rút thảm (rug pull) là một trong những hình thức lừa đảo phổ biến nhất, nói về việc một nhóm phát triển tiền số nào đó từ bỏ dự án đột ngột và mang theo tất cả số tiền có được của nhà đầu tư.

Chainalysis thống kê hình thức trên khiến nhà đầu tư mất số tiền tổng cộng gần 3 tỷ USD trong năm. Chẳng hạn, đội ngũ đứng sau sàn Thodex (Thổ Nhĩ Kỳ) đã "ôm" toàn bộ 2 tỷ USD của nhà đầu tư và bỏ trốn. Đây được xem là trường hợp lừa đảo tiền số lớn nhất cho đến nay, do số tiền thiệt hại đã được xác nhận.

Một vụ rug pull rúng động khác diễn ra gần đây là AnubisDAO. Dự án thu hút với nhiều hứa hẹn cùng sự quảng bá của một số người nổi tiếng. Nhưng theo CoinTelegraph, chỉ sau một đêm, toàn bộ số tiền 13.256 ETH, tương đương 54 triệu USD, huy động được đã biến mất cùng đội ngũ phát triển.

Không chỉ nguy cơ bị lừa đảo, nhà đầu tư còn phải đối mặt với tình trạng bị tin tặc tấn công. Hồi tháng 8, nền tảng DeFi Poly Network đã bị hacker xâm nhập và bị đánh cắp số tiền mã hóa trị giá 611 triệu USD. Sau đó, hacker đã trả lại toàn bộ số tiền. Một nền tảng DeFi khác là BadgerDAO bị tấn công và lấy đi số tiền tiền điện tử tương đương 120 triệu USD. Đầu tháng 12, sàn Bitmart bị đánh cắp số token trị giá 150 triệu USD. Đến nay, số tiền bị mất từ BadgerDAO và Bitmart vẫn chưa được thu về.

Mới nhất là vào 23/12, kẻ tấn công chiếm quyền quản trị nhóm chat của dự án NFT Monkey Kingdom, lừa người tham gia truy cập liên kết lạ và đánh cắp số tiền điện tử trị giá hơn 1,3 triệu USD.

Theo Mashable, trong khi những vụ tấn công lớn nhận thu hút chú ý, các trường hợp tương tự nhưng nhỏ hơn vẫn đang xảy ra gần như hàng ngày với thiệt hại từ vài nghìn USD đến vài trăm nghìn USD. Hầu hết trong số đó, người tham gia chỉ biết nhìn số tiền của mình mất đi mà không thể làm gì.

Bảo Lâm - VnExpress